Воведувањето забрана за пушење цигари во затворени простории повторно е најчестото барање на граѓаните на социјалните мрежи, посебно во рестораните каде што се служи храна.
Десетина дена траат предновогодишните забави, најчесто организирани од компании. Чадот од цигари буквално ги замагли сите кафулиња и ресторани во кои се слави, па оние кои не пушат немаат избор.
Поддршка на барањата напиша и пејачката Елена Ристеска која посочи дека има и алергија на никотин.
„Имам алергија на никотин и заради тоа и не излегувам никаде. Ама морам да пеам во зачадени простории, без лекови за алергија не би можела. Во случај да не се пуши во објекти, пушачите можат да излезат на цигара никој не им забранува“, напиша таа.
Одењето во ресторан стана неподносливо и дел од непушачите тешко наоѓаат ресторан во главниот град во кој има простор за непушачи.
– Сакам да излезам на ручек, но секаде се пуши. Проблемот е посебно нагласен зимава, кога се пуши насекаде, па изборот е или да се остане дома или да се дише штетниот чад од цигарите. За среќа најдовме ресторан во населбата Аеродром кој е поделен на две оддели простории во кои нема мешање и едната од нив е наменета за непушачи, истакна Иван Наунов од Скопје за „Бизнис365“.
Македонија на хартија има релативно добар закон за заштита од пушењето, кое е забрането во сите јавни простории. Но, е дозволено надвор од објектите, на терасите или летните бавчи. Проблемот настана во 2018 година кога беше тргнат членот од законот во кој се дефинираше што е тераса, односно каде смее да се пуши со што им се излезе во пресрет на угостителите кои се жалеа на забраната за пушење донесена уште во 2010 година. Дотогаш пушењето беше дозволено само на простор кој мора да биде отворен од најмалку три страни и да не биде покриен.
Од 2018 година досега секој слободен простор угостителите го искористија за „тераса“ или „летна бавча“ односно класични доградби со метални конструкции, стакла и покриви кои се буквално споени со останатиот дел од објектот. Оттогаш целиот простор на рестораните е исполнет со гости кои пушат цигари.
По зголемениот број на пријави од граѓани за пушење во јавни простории, инспекторите на Државниот пазарен инспекторат вршат зголемени контроли, но во последниот извештај од 15 декември нема утврдено неправилности кај ниту еден од угостителските објекти кои биле контролирани.
Според Законот, казната за правното лице е од 2.000 до 4.500 евра, а за одговорното лице од 500 до 1.000 евра. Казна е пропишана и за физичкото лице кое ќе биде фатено како пуши во затворен објект, од 100 до 300 евра.
Според податоците од новото истражување на Аналитика Тинк Танк 48,4% од возрасните во Македонија се пушачи, а домаќинствата со пушачи трошат дури 13,2% од своите буџети на цигари, што претставува значително зголемување од 10,3% во 2018 година.
Според Тамара Мијовиќ Спасова, кој ја презентираше студијата, дополнителен проблем е што пушењето исто така ја зголемува потрошувачката на алкохол, бидејќи семејствата со пушачи трошат 12,5% за алкохол, додека непушачките семејства само 1,1%. Оваа статистика дополнително ги оптоварува буџетите, предизвикувајќи длабока економска неравнотежа, особено во семејствата со ниски приходи.
Марија Андоновска од Институтот за Јавно здравје предупреди на високото ниво на пушење во Македонија, со 45,4% активни пушачи, што е значително над европскиот просек од 25%. Трошоците за цигари во државата годишно изнесуваат 38 милијарди денари или над 600 милиони евра, што создава сериозни здравствени и економски последици.
Царинската управа планира зголемување на акцизите на тутунските производи од 2025 до 2030 година, со цел усогласување со минималните стапки на Европската Унија.
Според Светската здравствена организација, пушењето е една од најголемите здравствени закани за здравата популација, и секоја година одзема по околу 7 милиони животи. Според истражувањата во земјава пак, тутунот е втора причина за смрт од кардиоваскуларни заболувања во Македонија кои годишно земјаат по околу 15000 животи и е главна причина за рак на белите дробови.
Според СЗО, тутунот содржи 7.000 хемикалии, од кои докажано е дека 70 се канцерогени, како и дека никотинот не е канцероген, туку е отровен. Цигарите за непушачите се уште поопасни по здравјето затоа што непушачот во затворена просторија во која се пуши го вдишува чадот без филтер, а пушачот го има филтерот од цигарата.
На Балканот, забрани за пушење на отворено нема, а во повеќето земји тие се воведени во затворените јавни простори и угостителските објекти. Исклучок е Грција, каде строго се почитуваат ваквите закони за заштита од пушењето, а луѓето излегуваат да запалат цигара надвор од угостителскиот објект.
Некои европски земји воведоа забрана за пушење во близина на училишта, пред работни места или на спортски стадиони, но Шведска е единствената европска земја која има целосна забрана на отворено во рестораните и баровите.
