Македонија постигна одреден напредок и е на добро ниво на подготовка за развој на функционална пазарна економија, иако во 2022 година економијата на земјата беше тешко погодена од последиците од руската агресија врз Украина, што значително го забави нејзиното закрепнување по Ковид пандемијата, се наведува во Извештајот на Европската комисија во делот на економските критериуми.
– Владата ги поддржа домаќинствата и бизнисите преку големи енергетски субвенции, даночни намалувања и насочена директна поддршка на приходите. Поради зголемувањето на даночните приходи поттикнати од инфлацијата и недоволното извршување на неколку категории расходи, дефицитот остана под ревидираната цел. Капиталните расходи беа значително зголемени, но сепак беа под ревидираниот план. Соодносот на јавниот долг падна, но останува значително над нивото пред Ковид-19, се додава во Извештајот.
ЕК посочува дека Народната банка дополнително ја заостри својата политика со оглед на се уште зголемените инфлациски притисоци, кои почнаа постепено да се намалуваат кон крајот на 2022 година.
Во Извештајот се наведува дека и покрај воведените фискални правила и зајакнувањето на фискалната одржливост, напредокот е бавен во спроведувањето на пошироки мерки за подобрување на управувањето со јавните инвестиции, што е од витално значење за поддршка на плановите на Владата за значително зголемување на капиталните расходи.
– Банкарскиот сектор беше отпорен во текот на кризите. Пазарот на трудот покажа одредено подобрување, но структурните проблеми опстојуваат, вклучително и високата и долгорочна невработеност на младите и големиот јаз меѓу половите. Деловното опкружување продолжи да биде попречено од неформалната економија, бавниот напредок во рационализацијата на парафискалните давачки и нетранспарентниот и неефикасен режим на државна помош, се додава во документот.
Според ЕК, земјата постигна одреден напредок и е умерено подготвена да се справи со конкурентскиот притисок и пазарните сили во ЕУ.
– Интеграцијата со ЕУ во трговијата и инвестициите остана на високо ниво во 2022 година. Учеството на производи со висока вредност во извозот дополнително се зголеми и трговската отвореност се искачи на рекордно високо ниво. Постигнат е дополнителен напредок во подобрувањето на стручното образование, но големиот недостиг на вештини и понатаму не е во согласност на потребите на пазарот на труд. Ова, заедно со големиот јаз во транспортната и енергетската инфраструктура, ниските инвестиции и ниското ниво на финансирање за иновации, го ограничуваат потенцијалниот раст. Дигитализацијата на економијата напредува, но конкурентноста на домашните бизниси може да се подобри преку поширока понуда на јавни е-услуги, се додава во Извештајот.
Комисијата смета дека земјата е умерено подготвена во нејзината способност да ги преземе обврските од членството во повеќето области опфатени со Кластерот 2 – Внатрешен пазар, особено во слободното движење на стоки, услуги и капитал, интелектуална сопственост, политика на конкуренција, финансиски услуги и заштита на потрошувачите и здравјето.
– Земјата постигна добро ниво на подготовка за правото на трговски друштва, иако се уште е во рана фаза за слободата на движење на работниците. Македонија постигна добар напредок во слободното движење на капиталот и одреден напредок во однос на финансиските услуги и заштитата на потрошувачите и здравјето. Постигнат е ограничен напредок во однос на слободното движење на стоки, правата на основање за давање услуги. Не е постигнат напредок во однос на правото на трговски друштва, правото на интелектуална сопственост и политиката за конкуренција и слободата на движење на работниците. Севкупно, потребен е поголем напредок во наредната година во областите опфатени со овој кластер, за да се подобрат подготовките на Македонија за исполнување на барањата на внатрешниот пазар на ЕУ. Работата на овој кластер е многу релевантна за развојот на Заедничкиот регионален пазар, се вели во документот.
Во делот од на Кластерот 3 – Конкурентност и инклузивен раст, вклучително и дигитална трансформација, оданочување, социјална политика и вработувањето, земјата е умерено подготвена во повеќето области.
– Земјата е меѓу умерено и добро ниво на подготовка во областа на економската и монетарната политика. Има добро ниво на подготовка во областите на науката и истражувањето и царинската унија. Постигнат е одреден напредок во однос на оданочувањето, економската и монетарната политика, претпријатијата и индустриската политика, политиката за наука и истражување, социјалната политика и вработувањето. Сепак, потребни се повеќе напори, особено во областите каде што е постигнат ограничен напредок, како што се дигиталната трансформација, царинската унија и образованието и културата, смета ЕК.
Извештајот наведува и дека земјата е на добро ниво на подготовка за трансевропските мрежи и има одредено ниво на подготовка за животната средина и климатските промени, како дел од Кластерот 4 – Зелена агенда и одржливото поврзување.
– Земјата е умерено подготвена за транспортната и енергетската политика со одреден напредок во енергетиката, особено во однос на регионалните гасни интерконекции и за обновливите извори на енергија. Потребни се значителни напори во областите каде што е постигнат ограничен напредок, како што се транспортот, трансевропските мрежи и заштитата на животната средина. Во наредниот период, земјата треба да работи на забрзување на спроведувањето на Економскиот и инвестицискиот план и на Зелената агенда за Западен Балкан, се додава во документот.
Според ЕК, земјата е умерено подготвена во повеќето области од Кластерот 5 – Ресурси, земјоделство и кохезија.
– Има добро ниво на подготовка за безбедност на храната, ветеринарна и фитосанитарна политика и е во рана фаза на подготовка во финансиските и буџетските одредби. Во периодот на известување, постигнат е одреден напредок во земјоделството и руралниот развој, рибарството и безбедноста на храната, ветеринарната и фитосанитарната политика. Сепак, потребни се дополнителни напори, особено во областите каде што е постигнат ограничен или никаков напредок, како што се регионалната политика и координацијата на структурните инструменти и финансиските и буџетските одредби, се потенцира во Извештајот.
