Иако вкупниот број на станови порасна, бројот на вселените стана намален за 4,2 отсто, а бројот на привремено ненаселени, односно празни станови е зголемен за дури 43 отсто. Според податоците на ДЗС, во Хрватска има околу 600.000 празни станови и 231.000 викендички (куќички), во кои, според логиката на работите, луѓето повремено престојуваат бидејќи се надвор од нивните резиденции, пишува Индекс.
Зошто сите тие станбени простори се празни, за што се и кој треба да живее во нив, додека многу млади луѓе (па и средовечни) немаат можност да си дозволат да купат или барем да изнајмат стан ?
За проблемот за N1 коментираше професорот Гојко Бежован од Правниот факултет во Загреб, кој истакнува дека структурата на овие ненаселени станови е шарена и многу сложена.
Некои се, имено, во оние делови од земјата од кои луѓето масовно емигрирале во изминатите десет години – Славонија, Лика, далматинска Загора – и повторното населување на тие области во иднина не е сигурно. Но, повеќето од празните станови се во градовите. Се проценува дека во Загреб ги има околу 50.000.
„Тие станови во градовите треба да бидат во фокусот, да се види зошто се празни. Некои од нив не се вселиви затоа што се евентуално во лоша состојба, неодржувани и запуштени. Некои од овие станови можеби имаат и нерасчистена сопственост, па се неинтересни “, рече Бежован.
Според неговото мислење, луѓето во Хрватска немаат доверба да инвестираат на пазарот на капитал откако тој пропадна за време на кризата во 2008 година. Наместо тоа, тие инвестираат во недвижен имот. „Значаен дел од тој „празен“ станбен фонд е создаден токму поради инвестициите во недвижнини во големите градови. Треба да се искористат одредени мерки за да се поттикнат ваквите станови да се издаваат“, вели Бежован.
Причината за наглото зголемување на бројот на празни станови – за 43 проценти – од 2011 до 2021 година, Бежован ја гледа во луѓето што се преселуваат во странство. Но делумно поради големиот број новоизградени станови, особено луксузни, кои не се ни купени за да се живее, туку за да се зачува или зголеми вредноста на капиталот. Предупредувајќи на апсурдноста, тој тврди дека становите во Загреб можат да бидат и викендички.
„Ако купите стан во крајбрежен град, после некое време ќе треба да платите данок на викендицата. Ќе речете дека е стан, а не викендица. Но, тоа е викендица, без разлика во каква форма потребно е.Не е самостоен објект како викендица,туку е стан во кој немаш живеалиште и затоа треба да плаќаш данок за викендица. Така функционира на места на Јадранот кои имаат приходи од него. А кога луѓето таму купуваат стан во Загреб (да не живеат во него) никој не бара од нив да плаќаат данок за викендица овде. Значаен е и бројот на наши луѓе во странство кои купуваат недвижен имот во Хрватска.
Феноменот на празни станови, се разбира, не е специфичен само за Хрватска. Бежован нагласува дека постои низ Европската Унија, а особено во медитеранските земји – Португалија, Шпанија, јужните делови на Франција, Италија, Грција…
„Тие земји усвоија мерки за да ги поттикнат сопствениците да ги стават на пазарот оние станови изградени за постојан престој или барем да ги издаваат под кирија. Тоа е политика со која се занимаваат и другите европски земји. Во Хрватска такво нешто ниту е тема на разговор ниту некого сериозно го интересира“, посочува тој.
„Во ситуација на недостапно домување, како што го имаме во Хрватска, сериозна држава“, додава тој, „би размислувала да даде стимулации или поволни заеми за пренамена на неупотребливи деловни простории, кои првично не биле изградени за домување, во станбени“.
Данокот на недвижности, штом ќе се појави на дневен ред, ќе предизвика спротивставени ставови. Многумина веруваат дека тоа би донело ред во огромниот и хаотичен станбен фонд.
