Големиот руски напад врз Украина започна пред речиси три години и не и се пише добро.
Економијата и пазарот на труд се во фаза на распаѓање затоа што војната, која нема предвидлив крај – освен уништување, ранети луѓе и бегство од земјата – однесе многу животи, што за индустријата значи борба за работници, а има се помалку од нив.
Техничкиот лидер Олександер Милевски е еден од 60-те висококвалификувани експерти од вкупно 220 вработени во производствената хала на компанијата Биомедскло во Житомир. Маинисти, електроинженери, како и електричари и ИТ програмери се важни за нејзината работа, а ги нема ниту за лек, пишува Tagesschau, а пренесува Tportal.
Рускиот напад на 24 февруари 2022 година беше значаен пресврт за Биомедскло во секоја смисла бидејќи значеше мобилизација, па следниот ден десет проценти од вработените мажи од 80 проценти од нив се приклучија на армијата.
Компанијата за стакло треба да се справи со загубите на фронтот. „Изгубивме двајца работници“, вели менаџерот на фабриката Биомедскло, Јоанис Патринос. И двајцата беа многу талентирани инженери“, рече раководителот за човечки ресурси и додаде: „За жал, губиме млади генерации“.
Обуката на стручњаците за индустријата за стакло траеше и до пет години, но сега обуката е забрзана поради немање луѓе.
За жал, ниту една индустрија во Украина во моментов не е поштедена. Проблеми со пополнување на работните места има и Максим Шеремет, директор на украински синџир супермаркети.
Пандемијата доволно го потресе и глобалниот и украинскиот пазар, а војната што избувна беше шлаг на тортата, па сега многу компании се борат со недостигот на работна сила и очајно бараат начини да најдат луѓе.
„Но, и конкуренцијата бара и луѓе“, вели Шеремет, „не ни недостасува само нам кадар – тоа е предизвик за целата земја“.
Како компанија која продава сè, од намирници, храна за мачки и растенија, до генератори, им е дозволено да добијат отпуст од војска за педесет проценти од вработените кои се обврзани да служат војска, па така од 38.000 работници, 11.000 од тие се предмет на воена служба, а околу 2.500 се ослободени, според Шеремет. „Но, државата постојано ги менува условите – денес работи, утре не“, рече тој.
Мобилизирани се околу четвртина од регрутите. Тие се уште земаат плата и гарантирано ќе се вратат доколку го преживеат фронтот и не бидат сериозно повредени. Некои се демобилизирани, но само 40 отсто се работоспособни, додека 60 отсто бараат дополнителна рехабилитација, а пет отсто никогаш не се враќаат.
Според УНХЦР, околу седум милиони луѓе надвор од Украина се регистрирани како бегалци, повеќето од нив во Европа. Стотици илјади служат во украинската армија и околу шест милиони од нив, според проценките, мора да живеат во украинските области под руска окупација, од кои 1,5 милиони се деца.
Од Министерството за економија проценуваат дека им недостигаат и до пет милиони работници. Порано работодавачите можеа да избираат, но сега се борат за нив.
Ситуацијата е особено тешка во регионите на првата линија. На пример, во Херсон има само 15 отсто слободни работни места во споредба со периодот пред руската инвазија, а во регионот Харков помалку од половина. Покрај тоа, компаниите се преселија во западна Украина и сега таму има повеќе работа отколку пред војната.
Се бараат работници во ИТ индустријата, но и во други сектори: психолози, доктори, ортопедски техничари, правници и економисти. Недостигот на кадар може да се почувствува во секој сектор, но особено е тешко да се пополнат висококвалификуваните позиции. Полесно е да се најде болничар отколку хирург.
Аналитичарот на пазарот на труд предвидува дека недостигот на персонал во Украина ќе трае. И додека безбедносната ситуација е толку страшна и доколку според очекувањата продолжи системското уништување на снабдувањето со енергија, се проценува дека до милион луѓе би можеле да ја напуштат земјата.
