Претседателот на САД, Доналд Трамп, стави „запчаник во тркалото“ на еден од најчувствителните преговори што моментално се водат во Европа, потенцијално загрозувајќи ги напорите за обезбедување финансирање за Украина да продолжи со својата одбрана од Русија, пишува Политико.
Со месеци, Европската Унија се обидува, досега без успех, да најде правен модел за користење на околу 140 милијарди евра руски државни средства замрзнати во Европската Унија, главно во Белгија, со цел да му се помогне на Киев. Парите се итно потребни бидејќи Украина би можела да остане без средства на почетокот на следната година.
Преговорите во Брисел сега се во исклучително чувствителна фаза, признаа дипломатите, додека високи функционери се обидуваат да финализираат правен текст што би дозволил замрзнатите средства да се користат како колатерала за заем за украинската влада.
Зеленски призна дека планот ја става Украина пред тежок избор
Но, новиот американски план за прекин на огнот од 28 точки вклучува конкурентска идеја: користење на истите средства за програмата на САД за обнова на Украина по прекинот на огнот. Според документот, САД ќе задржат „50 проценти“ од профитот.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека планот на Трамп ја става неговата земја пред еден од најтешките моменти во историјата, можен избор помеѓу губење на „достоинството“ и губење на „клучниот партнер“.
Неколку дипломати и претставници на ЕУ признаа дека се плашат дека предлогот на американскиот претставник Стив Виткоф би можел да ги уништи изгледите 27-те земји-членки да се согласат за предлогот за европски заем. Европските лидери се надеваа дека ќе склучат договор за таканаречениот „заем за репарација“ на клучниот самит следниот месец.
Едно од најтешките прашања за сојузниците на Украина
Поранешен француски функционер, кој како и другите соговорници побара анонимност поради чувствителноста на темата, ја нарече идејата на Виткоф „секако, скандалозна“. „Европјаните се исцрпуваат барајќи одржливо решение за да ги користат овие средства во корист на Украинците, а Трамп сака да профитира од нив. Овој предлог веројатно ќе биде отфрлен од сите“, тврди тој.
Висок функционер на ЕУ во Брисел се потсмеваше на американскиот план и нагласи дека, што и да сака Трамп, тој нема овластување да одмрзнува средства што се наоѓаат во Европа, објавува Политико.
Функционер на една земја-членка реагираше со пцуење, додека еден европски политичар рече: „Виткоф треба да посети психијатар“.
Прашањето за користење на замрзнатите руски средства е едно од најтешките за сојузниците на Украина, со слоеви на правни, политички, безбедносни и економски ризици. Најголемиот проблем е што повеќето средства се во Белгија, во системот Евроклеар, што ја изложува Белгија на можна руска одмазда.
ЕУ предлага да се користат средствата како колатерал за заем за Украина, кој би бил вратен само ако Русија се согласи да плати воени репарации по мировен договор.
Но, Белгија не сака да даде зелено светло поради загриженост дека би можела да стане финансиски одговорна ако Русија се обиде да ги врати парите. Ова ја стави во конфликт со земјите-членки кои инсистираат на побрза акција.
Вчера, дипломатите изјавија дека се плашат дека планот на Трамп ќе го отежни убедувањето на Белгија. Еден функционер на ЕУ рече дека предлогот на САД дава аргумент против европскиот заем бидејќи Унијата подоцна ќе биде под притисок да ги одмрзне средствата како дел од повоениот договор, што би можело да ги остави европските даночни обврзници одговорни за враќање на парите во Русија.
Еден дипломат додаде дека идејата за американски профит од средства лоцирани во Европа „звучи како класичен Трамп“, според Политико.
Што има во планот на Трамп?
Деталите за американскиот план се уште се нејасни, но документот јасно става до знаење дека администрацијата на американскиот претседател има амбиции поврзани со замрзнатите средства: 100 милијарди долари „ќе бидат инвестирани во американската програма за обнова и инвестиции во Украина“ и „САД ќе добијат 50 проценти од профитот“.
Европа би додала уште 100 милијарди, а замрзнатите средства во Европа би биле одмрзнати. Остатокот од руските средства би биле инвестирани во „специјален американско-руски инвестициски инструмент за заеднички проекти во сектори што ја зајакнуваат глобалната стабилност и меѓусебните економски интереси“.
Планот предизвика длабока загриженост во европските престолнини дека американскиот претседател се подготвува да ја принуди Украина на мировен договор што би бил од корист за Владимир Путин. Вчера, Зеленски разговараше по телефон со лидерите на Германија, Франција и Обединетото Кралство со цел да ги координира следните чекори.
Европските лидери го уверија дека остануваат посветени на „праведен“ мир. „Тие се согласија дека секој договор што ги засега европските земји, Европската Унија или НАТО бара одобрение од европските партнери или консензус од сојузниците“, се вели во соопштението по разговорите.
