За прв пат откако има мерења, глобалната просечна температура на нашата планета во изминатите 12 месеци континуирано е повисока за 1,5 степени Целзиусови во споредба со сезонскиот просек од прединдустрискиот период, објави Одделот за климатски промени на Европскиот Коперник, a научниците го нарекоа „предупредување за човештвото“.
Нашата планета беше погодена од бури, суши и пожари бидејќи климатските промени, засилени со природниот феномен Ел Нино, поттикнаа рекордно затоплување во 2023 година, што ја направи таа година можеби најтоплата во последните 100.000 години.
Екстремите продолжија и во 2024 година, според податоците на службата за следење на климатските промени Коперник (C3S), кои ги потврдуваат податоците според кои е забележано затоплување од 1,52 степени Целзиусови од февруари 2023 до јануари 2024 година над референтните вредности од 19 век, односно период помеѓу 1850 и 1900 година.
Така, просечната глобална температура во изминатите дванаесет месеци (февруари 2023 – јануари 2024 година) е највисока забележана со 0,64 °C над просекот од 1991 до 2020 година и 1,52 °C над прединдустрискиот просек од 1850 до 1900 година.
Сериозен показател за клучниот праг на затоплување според Парискиот договор
Тоа е сериозен показател за клучниот праг на затоплување на климатскиот договор од Париз од 1,5 степени Целзиусови, но не сигнализира трајно прекршување на повеќедецениската граница, велат научниците.
„Стигнавме до 1,5 Целзиусови степени и сега ја гледаме цената што ја плаќаме, социјално и економски“, рече Јохан Рокстром од Институтот за истражување на климатските влијанија во Потсдам. „1,5 степени Целзиусови е значително зголемување и многу не боли кога сме опкружени со топлотни бранови, суши, поплави, почести и разорни бури, како и недостиг на вода насекаде низ светот. Ова го доживеавме на своја кожа и научивме во 2023 година“.
Во изминатите месеци бевме сведоци на бројни временски екстреми ширум планетата. Меѓу другото, станува збор за невидената суша што го зафати басенот на Амазон, високите зимски температури во делови од јужна Европа, смртоносните шумски пожари во Јужна Америка и рекордните врнежи во Калифорнија.
„Тоа е јасно предупредување за човештвото дека се движиме побрзо од очекуваното кон договорената граница од 1,5 Целзиусови степени на кои се потпишавме“ во Парискиот договор, изјави Рокстром за АФП, додавајќи дека температурите најверојатно ќе се намалат малку по завршувањето на циклусот Ел Нино. .
Во 2024 година светот го доживеа најтоплиот јануари во историјата на мерењата
Коперник објави дека минатиот месец бил најтоплиот јануари досега – осми месец по ред со историски високи месечни температури и тие во просек биле 1,66 степени Целзиусови над проценетата просечна јануарска температура од 1850 до 1900 година, односно во референтната прединдустриска период.
Сите горенаведени наоди се засноваат на компјутерски генерирани анализи и на базата за повторна анализа на ERA5, користејќи милијарди мерења од сателити, бродови, авиони и метеоролошки станици ширум светот.
Коперник објави дека јануари 2024 година бил најтоплиот јануари досега на глобално ниво, со просечна температура на површинскиот воздух ERA5 од 13,14 °C, 0,70 °C над просекот од јануари 1991 до 2020 година и 0,12 °C над температурите од претходниот најтопол јануари 2020 година.
„Во 2024 година Годината започнува со уште еден месец кој соборува рекорди – не само што овогодишниот јануари е најтопол досега, туку штотуку доживеавме 12-месечен период каде температурите беа повеќе од 1,5 Целзиусови степени над референтниот период пред индустрискиот период“, рече Саманта. Бурџис, заменик-шеф на Одделот за климатски промени во Коперник.
„Следувањето на многу топли години е лоша вест и за природата и за луѓето кои го чувствуваат влијанието на таквите екстреми“, изјави за АФП Џоери Рогељ, професор по климатски науки и политика на лондонскиот Империјален колеџ.
„Доколку глобалните емисии итно не се смалат на нула, светот наскоро ќе ги надмине сите безбедносни граници наведени во Парискиот климатски договор.
Надвор од сите очекувања
Според податоците на Коперник, јануарските температури биле далеку над просекот во северозападна Африка, Блискиот Исток и Централна Азија, како и во источна Канада и јужна Европа.
Но, во исто време, тие беа под просекот во делови од северна Европа, западна Канада и централниот дел на САД.
И додека делови од светот доживеаја невообичаено влажен јануари, делови од Северна Америка, Рогот на Африка и Арапскиот Полуостров забележаа посуви услови.
Во Чиле, кое се бори со летниот топлотен бран и сушата, сувите услови помогнаа да се разгорат шумските пожари, според податоците на Коперник.
Ваквите временски услови продолжија и во февруари, а пожарите кои започнаа во петокот се претворија во смртоносен пекол кој беснееше во текот на викендот и во областите на населбите на крајбрежниот регион Валпараисо, оставајќи зад себе повеќе од 130 мртви.
Евиденција за врнежи и температури на морската површина
Во меѓувреме, температурата на површината на морето продолжува да руши рекорди.
Рокстром рече дека 2023 година е „година во која динамиката на океаните едноставно полуде и дека е надвор од сите научни размери“.
Океаните покриваат 70 отсто од планетата и ја одржуваат површината на Земјата погодна за живеење со апсорпција на 90 отсто од вишокот топлина произведена од загадувањето со јаглерод од човековата активност од почетокот на индустриската ера.
Потоплите океани значат повеќе влага во атмосферата, што резултира со сè понепредвидливи временски услови, како што се силни ветрови и обилни дождови.
