И покрај тоа што продолжуваат да не уверуваат дека цените веќе не растат, ако ги погледнеме последните податоци на Еуростат, ќе видиме дека тоа не е баш точно. Имено, цените на храната продолжија да растат, многу побрзо од платите во областа на ЕУ. По значителното зголемување во 2022 година, цените на основните прехранбени производи како јајца, путер, компири и маслиново масло не забележаа значителен пад во 2023 година.
Од јануари 2021 до септември 2023 година, цената на путерот во ЕУ пораснала во просек за 27 отсто, јајцата за 37 отсто, а компирот за 53 отсто. Во меѓувреме цената на маслиновото масло поскапе за 75 отсто.
- Реалноста зад овие бројки е дека милиони луѓе се борат да стават храна на маса за себе или за своите семејства и покрај долготрајната напорна работа – рече Естер Линч, генерален секретар на Европската конфедерација на синдикати (ETUC).
Иако невработеноста е ниска, од шест проценти во септември 2023 година, платите не го следат растот на цените на храната, а губењето на куповната моќ не ги погодува подеднакво сите земји и домаќинствата.
Ефектите од пандемијата „Ковид-19“ и војната во Украина доведоа до криза на трошоците за живот, која особено ја почувствуваа домаќинствата со ниски приходи, бидејќи основните добра сочинуваат поголем дел од нивната вкупна потрошувачка.
- Платите се уште не успеваат да ги издржат трошоците за најосновната храна – рече Линч.
Во последните три години, номиналните плати се зголемени за 11 отсто во ЕУ и 10 отсто во еврозоната. Ова е седум пати помалку од поскапувањето на маслиновото масло. Дополнителен товар за граѓаните на ЕУ се и сметките за енергија. Во првата половина на 2023 година, цените на енергијата пораснаа во 22 земји-членки. Луѓето во Литванија и Романија се меѓу најтешко погодените, со годишен пораст од 88 отсто, односно 77 отсто.
Друг начин на гледање е преку просечниот расположлив приход, кој е мерка за просечниот животен стандард во различни земји-членки – иако не покажува како доходот е распределен во рамките на населението.
Не е изненадувачки што највисоките нивоа на приход по глава на жител во 2023 година се забележани во централните и северните земји на ЕУ. А најниска во јужните и источните земји-членки како Летонија, Хрватска, Португалија, Грција, Романија, Словачка и Бугарија.
Згора на тоа, ETUC посочува дека порастот на цените на храната дојде истовремено со огромното зголемување на профитот во земјоделскиот сектор.
Зголемените корпоративни профити се одговорни за речиси половина од растот на европската инфлација во изминатите две години, бидејќи компаниите ги зголемија цените повеќе од порастот на цената на увезената енергија, објави Меѓународниот монетарен фонд во јуни.
Доказите покажуваат дека големите корпорации профитираат од зголемувањето на цените, при што профитот од агроиндустријата се зголемува на второ место по оние во енергетскиот сектор, заклучува Линч.
извор: lidermedia.hr
