Истражувањето за маржите во трговијата и прехранбената индустрија и нивното влијание врз растот на цените на храната во Србија предизвика јавна дебата за тоа кој заработува повеќе од храна – производителите или трговците.
Државниот завод за статистика објави дека стапката на бруто маржа што ја постигнале трговците на мало лани изнесувала 14,9 отсто, а на производителите 54,1 отсто.
Клиентите како губитници
Оваа информација, веќе по објавувањето, ги спротивстави ставовите на двата сектора, бидејќи и трговците и производителите тврдат дека последниве заработуваат повеќе. Без оглед на тоа кој ќе го добие поголемото парче од колачот, губитник е клиентот кој очигледно живее во време во кое веќе не може да се очекува евтина храна.
Како што понатаму се наведува во истражувањето на РЗС, забележано е дека оние гранки на дејност и производство на прехранбени производи кои имаат високо учество во индиректните трошоци (во споредба со просекот на целата индустрија) бележат високи стапки на бруто маржа.
Колку заработуваат пекарите?
Пекарската индустрија тврди дека трговците земаат повеќе бидејќи маржите не вклучуваат попусти, котации на производи, маркетинг и други механизми со кои заработуваат пари.
Така, во прехранбената индустрија, највисока стапка на бруто-маржа лани е забележана во дејноста производство на пекарски производи и тестенини од 98,8 отсто, што точно се карактеризира со високо учество на индиректните трошоци (40,6 отсто во 2023 година).
Најниска стапка на бруто-маржа има кај производството на мелни производи, скроб и производи од скроб од 20,8 отсто, што е во согласност со помалото учество на индиректните трошоци од 8,5 отсто лани.
Од овие податоци за бруто маржите, пошироката јавност можеше да заклучи дека пекарската индустрија е апсолутен рекордер по заработка. Точно, одењето во пекара на просечниот потрошувач му изгледа токму така бидејќи цените на печивата се високи.
Но, ако се погледнат податоците за бруто-профитните стапки на компаниите од оваа гранка, кои се објавени и во ова истражување, евидентно е дека таа е неспоредливо помала од бруто-маржата и изнесува 15,26 отсто. А во пекарската индустрија велат дека во реалноста трговците заработуваат значително повеќе од пекарите.
„Ние сме на околу 20 отсто, а тие имаат и до 80 отсто маржа. Статистиката не може јасно да го види целиот деловен распоред на трговецот на мало и производителот. А вистината е дека трговците земаат повеќе бидејќи наведените маржи не вклучуваат попусти, котации на производи, маркетинг и разни други механизми со кои успеваат да остварат профит – вели за Политика Зоран Пралица, претседател на Сојузот на српските пекари.
Тој забележува дека трговците работат на тој начин што заработуваат на помал број основни прехранбени производи што ги земаат од производителите „на задоцнување“, а на потрошувачите им наплаќаат на ден. Во реалноста, додава тој, една мала пекара мора да има меѓу 50.000 и 60.000 динари промет за да ги покрие сите трошоци и да биде профитабилна. Ситуацијата не е поинаква во месната индустрија.
Заработка од месо
Иако на просечниот купувач не му изгледа така поради високите цени на преработените производи, преработувачите на месо се некаде во заднина според стапката на бруто маржа со 34,6 отсто, додека просечната бруто-профитна стапка на компаниите од оваа гранка, како статистика покажуваат, е 3,27 отсто.
Соговорникот од месната индустрија го потврдува ставот на пекар. „Бруто маржата очигледно е наведена без т.н „off rebate“ што им се дава на трговците квартално или на крајот на годината. Тие се околу 20 проценти од сите. Станува збор за огромни придонеси кои не влегуваат во трговската маржа, а тоа е токму нивниот директен профит. Нашиот просечен профит на ниво на сектор е околу три проценти – објасни тој.
