Постои ли ризик повторно да се загубат средства од ИПА фондовите на Европската Унија предвидени за проекти во Македонија? Таква можност се јавува со проектот за изградба на канализација во битолско, кој е дел од поширокото решение за третман на отпадните води во општината, што предвидува и изградба на пречистителна станица. Властите неодамна го склучија договорот за изградба на станицата, но се уште не е склучен договорот за изградба на канализацијата. Иако, во самата Оперативна програма за животна средина поврзана со претпристапните фондови за земјава, се наведува дека овие проекти треба да се одвиваат паралелно за да се стигне до функционално решение.
„Очекуваните резултати се: 95.000 жители на Битола (до 2030 година) да бидат поврзани на сигурен канализациски систем каде што отпадните води се третираат на пречистителна станица што ги исполнува параметрите на ЕУ; да се изгради или прошири/рехабилитира одвоена (атмосферска и фекална) канализациска мрежа во битолско“, се потенцира во Оперативната програма за животна средина на ИПА фондовите.
Експертите оценуваат дека генерално во Македонија состојбата на канализациските системи варира во одредени урбани и рурални средини.
„Општо земено, системите се доста стари, дотраени, а колекторската мрежа е изградена од различни материјали. Цевките се испукани и има истекување на отпадните води во земјата. Капацитетот многу често не е доволен за собирање на сите отпадни води. Системите за урбани отпадни води и атмосферските води не се одвоени, а за време на поплави, цевките се преоптоварени и страдаат од зголемен притисок. Во урбаните средини каде што канализациските системи се рехабилитирани или новоизградени, собирањето и отстранувањето на отпадните води се врши ефикасно“, се додава во Програмата.
Во еден од последните европски документи посветени на отпадните води во Македонија се оценува дека е недоволна имплементацијата на Директивите на ЕУ.
„Земјата пред повеќе од една деценија се усогласи со клучните прописи на ЕУ посветени на водите, вклучително и Директивата 91/271/ЕЕЗ за третман на урбани отпадни води (UWWTD). Сепак, спроведувањето и имплементацијата на усогласената регулатива заостанува“, се вели во последниот Акциски документ на ЕУ за модерни системи за отпадни води кој датира од 2022 година.
Во него се додава дека капацитетот за третман на отпадни води се удвоил, но речиси три четвртини од отпадните води сè уште се испуштаат непречистени.
„Понатаму, рутинското одржување се занемарува со години, што резултира со канализациски мрежи со бројни дефекти, инфилтрации и протекувања. Високите оперативни трошоци и ограничените приходи во комбинација со отсуството на казни во врска со испуштањето на непречистени отпадни води, во некои случаи дури доведоа до прекин на работата на постројките за третман на отпадни води“, се истакнува во акцискиот документ.
Инаку, додека траат неизвесностите во врска со проектот за изградба на колекторски систем, канализација и пречистителна станица крај Битола, реката Драгор и натаму ќе служи како депонија за отпадните води. Во оваа река со години се испуштаат фекалиите и индустриските отпадни води од Битола и околните места. На територијата на Општина Битола околу 84% од вкупното население е приклучено на канализацијата, а во градот овој процент изнесува 99.
